STILLE WILLE
6 juni 2019
BRABANTSE ONDERNEMERS: SPORTIEF TILBURG
28 juni 2019De legitieme portie
Bij de afwikkeling van een erfenis komt veel kijken. Als vader of moeder een van de kinderen heeft onterfd of het kind minder heeft gegeven dan waar het kind recht op zou hebben gehad zonder testament, komt daar nog iets bij. Dan speelt namelijk de vraag of dit kind een beroep gaat doen op zijn of haar legitieme portie. Ben je in zo'n erfenis executeur of erfgenaam of ben je zelf het kind dat is onterfd of te weinig krijgt, dan lees je hier meer informatie over de legitieme portie.Wat is de legitieme portie?
De legitieme portie is een minimumaanspraak in geld en wordt geregeld in de wet. Een kind heeft minimaal recht op een geldbedrag ter grootte van de helft van het erfdeel dat hij of zij zou hebben ontvangen als er geen testament zou zijn gemaakt (de legitieme breuk). Heeft een moeder bijvoorbeeld twee kinderen en een echtgenoot als zij overlijdt, dan zou elk kind erfgenaam zijn voor een derde gedeelte. De legitieme breuk is in dit geval de helft van een derde, dus een zesde. Zou er geen echtgenoot zijn, dan zou elk kind de helft hebben geërfd: de legitieme breuk is in dat geval een kwart. Omdat de legitieme portie een geldvordering is, is degene die een beroep heeft gedaan op zijn legitieme portie schuldeiser van de nalatenschap. De legitieme portie speelt vooral als het kind ontevreden is over het testament, bijvoorbeeld doordat het kind niet mee-erft of minder erft. Bij dit laatste is nog van belang dat een kind geen genoegen hoeft te nemen met alles wat hij krijgt. Het kan namelijk zo zijn dat sommige bepalingen in een testament 'inferieur' zijn: deze bepalingen hoeft het kind niet te accepteren en verlagen de legitieme portie dus niet. Ben je bijvoorbeeld erfgenaam, maar rust er een bewind op jouw deel van de erfenis zodat je daarover in principe niet de vrije beschikking hebt, dan kan het zo zijn dat je dit niet hoeft te accepteren. Let goed op als er een testament is van vóór 2003: je kunt dan te maken hebben met een legitieme portie die ervoor zorgt dat het kind mede-erfgenaam is. Laat je hierover goed informeren.Wie kan een beroep doen op de legitieme portie?
Kinderen hebben recht op hun legitieme portie, maar als een kind eerder is overleden dan de ouder en zelf kinderen had (kleinkinderen van de overledene dus), dan kunnen de kleinkinderen een beroep doen op de legitieme. Ook als het kind een ernstig misdrijf heeft gepleegd tegen zijn ouder en hiervoor is veroordeeld, dan geldt dat de kleinkinderen in diens plaats een legitieme portie hebben. Degene die een beroep kan doen op zijn legitieme portie, noemen we legitimaris.Hoe doe je een beroep op de legitieme portie?
De legitimaris meldt bij de executeur dat hij een beroep doet op zijn legitieme portie. De executeur is namelijk degene die de legitieme portie uitkeert. Meer over de executeur lees je hier. Is er geen executeur, dan meldt de legitimaris zich bij de erfgenamen. Voor het beroep op de legitieme portie gelden geen vormvereisten, maar het is natuurlijk wel verstandig om dit schriftelijk te doen. Krijgt een legitimaris te weinig, dan kan hij ook een aanvullend beroep doen op de legitieme portie om bij te vorderen wat hij tekortkomt. Bovendien geldt dat als de legitimaris de nalatenschap verwerpt, hij direct kenbaar moet maken dat hij een beroep doet op zijn legitieme portie, anders verspeelt hij deze mogelijkheid.Binnen welke periode moet je een beroep doen op de legitieme portie?
Het beroep op de legitieme portie moet worden gedaan binnen vijf jaar na het overlijdenvan de ouder. Het maakt niet uit of de legitimaris op de hoogte was van het overlijden. Als de executeur of de erfgenamen niet vijf jaar in onzekerheid willen leven, kunnen zij aan de legitimaris vragen om zich binnen een redelijke termijn uit te spreken over de vraag of hij of zij een beroep zal doen op zijn of haar legitieme. Is de termijn van vijf jaar verlopen, dan heeft de legitimaris geen recht meer op zijn of haar legitieme portie.
Het is goed om te weten dat de notaris op dit moment niet verplicht is om de legitimaris te informeren over zijn positie. Dit zou in de toekomst kunnen veranderen. Het kan dus zo zijn dat de notaris die betrokken is bij de afwikkeling van een erfenis in de toekomst verplicht kan zijn om het kind hierover te informeren.
- als ook de langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner is overleden;
- als deze failliet wordt verklaard; of
- als de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen ten aanzien van hem van toepassing wordt verklaard.
De wettelijke verdeling komt er in grote lijnen op neer dat de langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner eigenaar wordt van alle bezittingen en ook de schulden voor rekening moet nemen. De (niet-onterfde) kinderen houden hun erfdelen tegoed in de vorm van een vordering, die in principe niet-opeisbaar is. Door deze uitgestelde opeisbaarheid heeft het voor het kind vaak geen zin om een beroep te doen op zijn of haar legitieme portie. Is de opeisbaarheid niet uitgesteld, dan is de legitieme portie in principe zes maanden na het overlijden opeisbaar. Wil je meer informatie over de legitieme portie of wil je graag onze hulp bij de afwikkeling van een erfenis, neem dan contact met ons op.
Hoe bereken je de legitieme portie?
Voor de berekening van de legitieme portie bereken je eerst het saldo van de nalatenschap. Dit zijn grofweg alle bezittingen van de overleden ouder verminderd met de schulden. Daarna corrigeer je dit saldo onder meer met alle schenkingen die zijn gedaan binnen vijf jaar voor het overlijden, de giften die aan andere kinderen zijn gedaan en alle schenkingen die de ouder heeft gedaan om de legitimaris te benadelen. Je hebt dan de legitimaire massa berekend. Dit vermenigvuldig je vervolgens met de legitieme breuk. Deze legitieme portie verminder je met de schenkingen die de legitimaris al heeft gehad. Het bedrag wat je dan overhoudt, noemen we de legitieme aanspraak. Om uiteindelijk te berekenen wat de legitimaris nog te vorderen heeft, trek je van de legitieme aanspraak af wat de legitimaris erft en wat de legitimaris had kunnen erven, maar niet wilde ontvangen. De uitkomst hiervan is het legitimair tekort.Wanneer wordt de legitieme portie uitgekeerd?
Het bedrag dat de legitimaris te vorderen heeft, kan hij niet direct na het overlijden opeisen. Als de overleden ouder op het moment van zijn overlijden getrouwd was, geregistreerd was als partner of samenwoonde met een notarieel samenlevingscontract én een langstlevendetestament had gemaakt, dan kan de opeisbaarheid van de legitieme portie zijn uitgesteld totdat ook deze partner is overleden. Kijk hiervoor in het testament. Als hierover niets in het testament is bepaald én de wettelijke verdeling van toepassing is, dan is de legitieme portie pas opeisbaar:- als ook de langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner is overleden;
- als deze failliet wordt verklaard; of
- als de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen ten aanzien van hem van toepassing wordt verklaard.
De wettelijke verdeling komt er in grote lijnen op neer dat de langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner eigenaar wordt van alle bezittingen en ook de schulden voor rekening moet nemen. De (niet-onterfde) kinderen houden hun erfdelen tegoed in de vorm van een vordering, die in principe niet-opeisbaar is. Door deze uitgestelde opeisbaarheid heeft het voor het kind vaak geen zin om een beroep te doen op zijn of haar legitieme portie. Is de opeisbaarheid niet uitgesteld, dan is de legitieme portie in principe zes maanden na het overlijden opeisbaar. Wil je meer informatie over de legitieme portie of wil je graag onze hulp bij de afwikkeling van een erfenis, neem dan contact met ons op.
Vragen?
Neem dan contact op met
Fabian Adams-Schoenmakers
Fabian is kandidaat-notaris op het kantoor in Tilburg. Haar specialisme is het adviseren op het gebied van het familierecht, zoals het opstellen van testamenten, samenlevingscontracten en levenstestamenten. Daarnaast is Fabian vaak betrokken bij de afwikkeling van complexe nalatenschappen.
