Voogdij regelen
We denken er liever niet over na: Wat gebeurt er met de kinderen als beide ouders zijn overleden? Als allebei de ouders zijn overleden, wordt bekeken wie bijvoorbeeld de zorgtaken overneemt, maar ook wie de financiële belangen van de kinderen behartig. Hiervoor moet je de voogdij regelen.
Het is belangrijk om hier over na te denken. Voor iedere situatie en ieder kind is immers een passende oplossing nodig. Dit zorgt voor rust en duidelijkheid na het overlijden, hetgeen natuurlijk ook van belang is voor de kinderen zelf.
In deze blog wordt aangegeven welke mogelijkheden er zijn om iets te regelen voor de voogdij over de kinderen, nadat een of beide ouders zijn overleden.
Wat is voogdij en waarom moet je dit goed regelen?
In de wet wordt een onderscheid gemaakt tussen ouderlijk gezag en voogdij. Ouderlijk gezag en voogdij zijn van toepassing bij minderjarige kinderen. Ouders hebben meestal het ouderlijk gezag over hun minderjarige kinderen.
Als één ouder is overleden dan zal in de meeste gevallen de andere ouder het ouderlijk gezag behouden of overnemen. Indien dit niet het geval, dan zal dus een voogd nodig zijn.
Als er geen ouders meer zijn met ouderlijk gezag (bijvoorbeeld omdat beide ouders zijn overleden) dan is geen sprake meer van ouderlijk gezag. Een ander persoon zal deze taken dan moeten overnemen; er is dan geen sprake van ouderlijk gezag, maar voogdij.
Wie kun je als voogd benoemen via de notaris?
Bij het opstellen van een notariële voogdijregeling is het belangrijk dat je goed nadenkt over wie je als voogd aanwijst. Volgens de wet mag iedereen van 18 jaar of ouder voogd worden, mits deze persoon niet onder curatele staat en geestelijk in staat is om voor een kind te zorgen. Veel mensen kiezen voor een familielid, zoals een broer, zus of ouder. Anderen kiezen juist voor goede vrienden of een koppel dat dicht bij het gezin staat.
Het is ook mogelijk om twee personen gezamenlijk als voogd aan te wijzen, bijvoorbeeld een stel. Je kunt in de akte ook laten opnemen wat er gebeurt als een van beiden niet meer in staat is om voogd te zijn.
Één voogd of twee voogden
Er kan een of maximaal twee gezamenlijke voogden worden aangewezen. In een testament kunnen ook nog reservevoogden worden aangewezen.
Twee gezamenlijke voogden zijn samen (naar draagkracht) onderhoudsplichtig voor de kinderen. Een enkele voogd is dat niet. Het kan verstandig zijn daarop de voogdijbenoeming aan te passen.
Meerdere voogdijbenoemingen
Heb je meerdere voogdijbenoemingen laten vastleggen, bijvoorbeeld in een testament én in het gezagsregister? Dan geldt alleen de laatst gemaakte aanwijzing.
Reservevoogd aanwijzen
Tot slot is het verstandig om een reservevoogd aan te wijzen. Zo voorkom je dat er alsnog onduidelijkheid ontstaat wanneer jouw eerste keuze uitvalt.
De manieren van het regelen van voogdij
Optie 1: Een testament
In een testament kan een voogd worden benoemd. Een testament stel je op bij de notaris. In een testament kan worden opgenomen of er één voogd is, of dat twee voogden tegelijkertijd (samen) voogd zijn. Ook kan in het testament een 'reservevoogd' wordt aangewezen voor het geval de eerst aangewezen voogd door omstandigheden niet kan, wil of mag optreden als voogd. In het testament kan de voogdij per kind of voor alle kinderen tegelijkertijd worden aangewezen. Ook kan de voogdijbenoeming worden aangevuld met verdere wensen, zoals de wens dat de kinderen in één gezin moeten worden opgenomen en opgevoed. Desgewenst kan een beloning worden opgenomen voor de voogd(en). In een testament kunnen ook andere regelingen worden getroffen, zoals het benoemen van een testamentair bewindvoerder of een executeur. Door het instellen van een testamentair bewind worden de erfdelen van de kinderen tot een door jezelf gekozen leeftijd (bijvoorbeeld 21 jaar) beheerd door de bewindvoerder. Zo voorkom je dat de kinderen op 18-jarige leeftijd (dan stopt immers de voogdij en dus ook het beheer van de voogd over het vermogen van het kind) het vermogen uitgeven aan onnodige zaken. Het aanstellen van een executeur zorgt ervoor dat een door jou gekozen persoon de nalatenschap afwikkelt. Een testament beperkt zich dus niet tot de voogdijbenoeming, maar wordt volledig afgestemd op jouw wensen.
Optie 2: Gezagsregister
Sinds 1 april 2014 is het ook mogelijk om zonder een bezoek aan de notaris een voogd aan te wijzen voor minderjarige kinderen. Dit kan door een aantekening te maken in het gezagsregister. Je kan de aanvraag digitaal indienen via de website van de rechtbank (www.rechtspraak.nl). Ten opzichte van het testament kent het gezagsregister wel een aantal beperkingen:
- De benoeming van de voogd moet per kind worden ingediend en geldt dus niet automatisch voor alle kinderen. Het is uiteraard mogelijk om hiervoor telkens dezelfde persoon aan te wijzen;
- Je hebt hiervoor de DigiD van het kind nodig. Dit betekent dat alleen voor de al geboren kinderen een voogd kan worden aangewezen in het gezagsregister. Voor nog ongeboren kinderen is dit dus niet mogelijk;
- Het gezagsregister is openbaar en kan dus door andere personen worden geraadpleegd (dit in tegenstelling tot een testament, dat tijdens leven door niemand in te zien is);
- Het formulier waarmee een aantekening kan worden gemaakt in het gezagsregister bevat geen mogelijkheid om de voogd een beloning toe te kennen of andere wensen duidelijk te maken;
- Het gezagsregister beperkt zich tot het benoemen van een voogd. Andere zaken op het gebied van de nalatenschap zijn dus niet geregeld met een aanwijzing in het gezagsregister (zoals een langstlevende-regeling, testamentair bewind of een executeur);
- In het gezagsregister kunnen niet meer dan twee voogden worden benoemd. Het is dus niet mogelijk om meer reservevoogden te benoemen;
- Je krijgt bij het invullen van het gezagsregister geen juridisch advies over de voogdijbenoeming.
Optie 3: De rechter
Als geen voogd is aangewezen, dan wijst de rechter een voogd aan op het moment dat het ouderlijk gezag komt te ontbreken. Als er onenigheid is over de voogdij, dan kan de rechter om advies vragen bij de Raad voor de Kinderbescherming. De rechter kan eventueel een gecertificeerde instelling tot voogd benoemen. Ouders kunnen geen instelling benoemen tot voogd, maar alleen personen.
Waarom kiezen voor de notaris in plaats van andere opties?
Hoewel voogdij op meerdere manieren geregeld kan worden, biedt een notariële regeling het meeste maatwerk, juridische zekerheid en discretie. In een notariële akte kun je meer vastleggen dan alleen de naam van de voogd. Denk bijvoorbeeld aan:
- Een reservevoogd, voor het geval de eerste voogd overlijdt of niet beschikbaar is
- Opvoedwensen, waarin je kunt aangeven wat jij belangrijk vindt in de opvoeding
- De mogelijkheid om een bewindvoerder aan te wijzen die het vermogen van je kind beheert
- De combinatie met je testament of andere notariële regelingen
Daarnaast is de regeling niet openbaar. Alleen bij overlijden komt de akte naar voren, waardoor je privacy gewaarborgd blijft. Bij DKT Notarissen zorgen we dat alles tot in detail goed is geregeld, juridisch correct, maar ook met oog voor de persoonlijke kant.
Offerte aanvragen?
Wil je graag een indicatie van de kosten? Hieronder kun je een prijsindicatie opvragen. We brengen je zo spoedig mogelijk op de hoogte.
Ná het overlijden
Als er een voogd is aangewezen voor een kind, en de gezaghebbende ouder(s) zijn beide niet meer in leven, dan is de voogdij niet automatisch geregeld. De voogd moet namelijk verklaren dat hij bereid is om daadwerkelijk voogd te zijn. Hiervoor moet een bereidverklaring worden afgelegd bij de rechtbank van de woon- of verblijfplaats van het kind. De bereidverklaring moet worden afgelegd binnen 14 dagen nadat de benoeming op officiële wijze bekend is gemaakt aan hem. Deze termijn kan niet worden verlengd. Als de termijn verstrijkt zonder bereidverklaring, dan benoemt de rechtbank op verzoek of automatisch een voogd (die kan eventueel dezelfde voogd zijn als die in het testament of in het gezagsregister was opgenomen).
Nota bene: Voogdij benoemen zonder ouderlijk gezag. Een ouder van een kind hoeft op het moment dat hij/zij een voogd aanwijst in zijn/haar testament of via het gezagsregister niet per sé het ouderlijk gezag te hebben. Deze voogdijbenoeming heeft echter alleen werking als die ouder op het moment van zijn/haar overlijden wel het ouderlijk gezag had.
Veelgestelde vragen over het voogdij regelen
Auteur: Marion van der Eijk
Marion van der Eijk is kandidaat-notaris en werkt op onze vestiging Gilze en Rijen. Heb je vragen over haar blog of wil je een afspraak met haar maken? Dan kun je haar bellen op +31(0)161 455 851 of mailen via m.vandereijk@dktnotarissen.nl